Likwidacja środka trwałego – skutki podatkowe na gruncie CIT
Zdarzają się sytuacje, kiedy korzystanie ze środka trwałego staje się niemożliwe lub też nieopłacalne. W takich wypadkach niezbędne jest przeprowadzenie likwidacji takiego składnika majątku, która będzie wiązała się z określonymi konsekwencjami na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych. Co warto wiedzieć o rozliczaniu likwidacji środka trwałego na gruncie CIT?
Istotny jest powód likwidacji środka trwałego
Co istotne, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 5 ustawy CIT, z kosztów uzyskania przychodów wyłączone są straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli utraciły one przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności. W związku z powyższym, jeżeli podatnik dokona zmiany rodzaju działalności, która spowoduje, że używany dotychczas środek trwały niezamortyzowany w całości nie będzie już przydatny w jego codziennej pracy, wówczas straty powstałej w wyniku tej likwidacji nie ujmie w kosztach uzyskania przychodów.
Jednocześnie strata powstała w wyniku likwidacji środka trwałego może być kosztem podatkowym, jeżeli jest ona ekonomicznie i gospodarczo uzasadniona. Powodem likwidacji środka trwałego mogą być bowiem np. wysokie koszty eksploatacji danego składnika majątku, konieczność wykonania kosztownej modernizacji, czy też jego działanie w oparciu o przestarzałą technologię. Z drugiej strony do likwidacji mogą doprowadzić także zdarzenia losowe, jak pożar, kradzież czy nawałnica. W takim wypadku, by strata z likwidacji środka trwałego mogła stanowić koszt uzyskania przychodu, nie może być ona spowodowana winą lub zaniedbaniem podatnika.
Koszty likwidacji środka trwałego
Jak wynika z art. 16 ust. 1 pkt 5 ustawy CIT, kosztem uzyskania przychodów nie mogą być straty w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych. W związku z powyższym wysokość straty z likwidacji środka trwałego stanowiącą koszt podatkowy ustala się na podstawie ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych – kosztem będzie bowiem wartość netto środka trwałego, tj. wartość początkowa pomniejszona o naliczone odpisy amortyzacyjne. Podkreślenia wymaga fakt, iż strata taka nie powstanie w przypadku likwidacji środka trwałego, który został całkowicie zamortyzowany.
Co więcej, w sytuacji, gdy likwidacja spowodowana jest względami ekonomicznymi lub jest racjonalnie uzasadniona, wówczas do kosztów uzyskania przychodów zaliczyć można także wydatki poniesione w związku z samą czynnością likwidacji (np. koszty złomowania, koszty demontażu, koszty transportu etc.).
Likwidacja samochodu stanowiącego środek trwały
Nieco inne zasady w zakresie rozliczania strat przy likwidacji obowiązują w przypadku środków trwałych będących samochodami (osobowymi i ciężarowymi). W takim wypadku do kosztów uzyskania przychodów zalicza się tę część straty, która wcześniej nie była pokryta sumą odpisów amortyzacyjnych, jednak konieczne jest spełnienie dodatkowego warunku – likwidowany samochód musi być objęty dobrowolnym ubezpieczeniem (tak stanowi art. 16 ust. 1 pkt 50 ustawy CIT). Jeżeli warunek ten nie jest spełniony, wówczas strata powstała w wyniku jego likwidacji nie będzie stanowiła kosztów uzyskania przychodów.
Likwidacja starego środka trwałego w związku z nową inwestycją
Jeżeli natomiast likwidacja środka trwałego związana jest z nową inwestycją (np. konieczne jest zlikwidowanie starego środka trwałego, żeby zrobić miejsce pod nowy składnik majątku), wówczas strata związana z likwidacją również może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Co istotne, strata taka będzie stanowiła koszt pośredni – nie należy uwzględniać jej w wartości początkowej nowego środka trwałego, podczas gdy wydatki na fizyczną likwidację takich środków trwałych (np. rozbiórka czy demontaż) uznaje się za składowe takiej wartości podatkowej.